Thừa cân, béo phì và nguy cơ ung thư
Thừa cân và béo phì là những yếu tố nguy cơ đã biết đối với một số loại ung thư, bao gồm ung thư vú, ruột và gan. Tuy nhiên, nghiên cứu mới cho thấy, đối với một số loại ung thư liên quan đến béo phì, vị trí tích tụ mỡ trên cơ thể có thể quan trọng ngang với lượng mỡ tích tụ. Các nhà nghiên cứu đề xuất rằng việc hiểu rõ hơn về cách phân bố mỡ trên khắp cơ thể ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư có thể giúp xác định những người có nguy cơ mắc nhiều loại ung thư nhất.
Chỉ số BMI và giới hạn trong đánh giá nguy cơ
Trong nhiều năm, chỉ số khối cơ thể (BMI) đã được sử dụng như một thước đo tình trạng thừa cân và béo phì. Do một số loại ung thư có liên quan đến tình trạng thừa cân, các bác sĩ sử dụng BMI để đánh giá nguy cơ ung thư của một người. Tuy nhiên, hiện nay, một nghiên cứu cho rằng BMI có thể là một thước đo quá thô sơ để đánh giá nguy cơ ung thư. Nghiên cứu cho thấy lượng mỡ thừa tích tụ trong cơ thể có thể có tầm quan trọng ngang nhau trong việc làm tăng hoặc giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư.
Phân bố mỡ và nguy cơ ung thư
Nghiên cứu, được công bố trên Tạp chí của Viện Ung thư Quốc gia, đã xem xét mối quan hệ giữa mỡ ở năm vùng khác nhau của cơ thể — bụng, mỡ nội tạng (xung quanh các cơ quan bên trong bụng), mỡ ở mông và đùi, mỡ gan và mỡ tụy — và nguy cơ mắc 12 loại ung thư liên quan đến béo phì. Dường như không chỉ béo phì mới quan trọng mà vị trí béo phì cũng quan trọng.
Các nghiên cứu khác cũng ủng hộ điều này. Béo phì trung tâm là một yếu tố nguy cơ độc lập đối với các vấn đề như bệnh tim mạch, bệnh tiểu đường và bệnh ung thư. Người ta tin rằng béo phì trung tâm nói riêng có liên quan đến thói quen ăn uống không lành mạnh và nguy cơ viêm nhiễm cao nhất, vốn là những yếu tố nguy cơ gây ung thư.
Mỡ bụng có liên quan đến nguy cơ cao hơn mắc ba loại ung thư, trong khi mỡ ở hông và đùi có liên quan đến việc giảm nguy cơ ung thư vú và u màng não, một loại u não.
Phương pháp nghiên cứu phức tạp
Để đánh giá tác động nhân quả của các loại phân bố mỡ khác nhau với nguy cơ ung thư liên quan đến béo phì, các nhà nghiên cứu đã sử dụng phương pháp phân bố ngẫu nhiên Mendel hai mẫu. Phương pháp này sử dụng các công cụ di truyền làm đại diện để nghiên cứu mối quan hệ nhân quả. Dữ liệu họ sử dụng đến từ UK Biobank và FinnGen.
Phương pháp luận này cực kỳ phức tạp, sử dụng các công cụ di truyền để đánh giá sự phân bố mỡ, các cơ chế tiềm ẩn và mối quan hệ với các loại ung thư liên quan đến béo phì khác nhau.
Năm đặc điểm phân bố mỡ được nghiên cứu
Mô mỡ dưới da bụng (ASAT, hay mỡ bụng)
Mô mỡ nội tạng (VAT, mỡ trong bụng bao quanh các cơ quan như gan, ruột và tuyến tụy)
Mô mỡ mông đùi (GFAT, mỡ ở mông và đùi)
Mỡ gan
Mỡ tuyến tụy
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng kỹ thuật này để đánh giá cách năm đặc điểm phân bố mỡ:
Ảnh hưởng đến nguy cơ mắc 12 bệnh ung thư liên quan đến béo phì
Ảnh hưởng đến các đặc điểm phân tử liên quan đến ung thư, và cách những đặc điểm này ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư
Cách các đặc điểm phân bố mỡ có thể tác động qua trung gian các đặc điểm phân tử
Ảnh hưởng của sự phân bố mỡ đến nguy cơ ung thư
Mối quan hệ giữa sự phân bố mỡ và nguy cơ ung thư chưa rõ ràng, nhưng các nhà nghiên cứu đã tìm thấy một số tác động nhân quả. Mỡ bụng có tác động lớn nhất đến nguy cơ ung thư, làm tăng nguy cơ mắc ba trong số 12 loại ung thư được nghiên cứu – ung thư nội mạc tử cung, ung thư thực quản và ung thư gan. Tuy nhiên, nó dường như cũng có tác dụng bảo vệ chống lại một số loại ung thư vú.
Ngoài mỡ bụng, mỡ gan và mỡ nội tạng làm tăng nguy cơ ung thư gan, trong khi mỡ mông và mỡ đùi làm giảm nguy cơ ung thư vú và u màng não. Các chuyên gia đã rất ngạc nhiên trước việc giảm nguy cơ ung thư vú do mỡ thừa ở vùng mông đùi, lưu ý rằng đây là một phát hiện rất bất ngờ và thú vị, cho thấy những tế bào này có thể có tác dụng chống ung thư thông qua các hormone như estrogen.
Mặc dù các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra mối quan hệ rõ ràng giữa sự phân bố mỡ và sức khỏe tim mạch, các nhà nghiên cứu tuyên bố rằng “mối quan hệ này không đơn giản đối với kết quả điều trị ung thư, với các tác động nhân quả khác nhau tùy theo đặc điểm phân bố mỡ thừa theo từng loại ung thư.”
BMI không phải chỉ số sức khỏe tốt nhất
Các nhà nghiên cứu cũng lưu ý các bác sĩ không nên dựa vào BMI. BMI chỉ là một chỉ số nhanh chóng và thô sơ. Nó cho một người biết cơ bản về sức khỏe, nhưng vị trí béo phì lại quan trọng hơn trong việc xác định nguy cơ ung thư.
Tại sao mỡ thừa làm tăng nguy cơ ung thư
Viện Ung thư Quốc gia đề xuất một số cơ chế mà cân nặng dư thừa có thể làm tăng nguy cơ ung thư, bao gồm:
Mô mỡ sản xuất estrogen, nồng độ estrogen cao có liên quan đến nhiều loại ung thư
Người béo phì thường có nồng độ insulin cao hơn, liên quan đến nhiều loại ung thư
Viêm mãn tính, thúc đẩy sự phát triển của khối u, thường gặp ở những người béo phì
Tế bào mỡ sản xuất hormone gọi là adipokine có thể kích thích sự phát triển của tế bào
Giảm cân giúp giảm nguy cơ ung thư
Giảm cân có thể làm giảm nguy cơ mắc ung thư. Một nghiên cứu trên gần 60.000 phụ nữ sau mãn kinh cho thấy những người giảm ít nhất 5% trọng lượng cơ thể có nguy cơ mắc các bệnh ung thư liên quan đến béo phì thấp hơn. Một bài đánh giá năm 2020 cũng kêu gọi các nghiên cứu sâu hơn, cho rằng giảm cân có thể là một công cụ phòng ngừa ung thư hiệu quả.
Đánh giá sự phân bố mỡ trong phòng ngừa ung thư
Các nhà nghiên cứu kết luận rằng mối quan hệ giữa sự phân bố mỡ và nguy cơ ung thư rất phức tạp. Điều này có ý nghĩa lâm sàng quan trọng đối với việc kiểm soát béo phì trong phòng ngừa ung thư. Việc đánh giá những thay đổi trong sự phân bố mô mỡ có thể đóng vai trò trong điều trị béo phì và các biện pháp can thiệp phòng ngừa ung thư trong tương lai.
Nghiên cứu này cực kỳ quan trọng vì nó là một trong những nghiên cứu đầu tiên cho thấy vị trí giải phẫu của mô mỡ có liên quan đến các loại ung thư khác nhau. Mặc dù béo phì nói chung là một yếu tố nguy cơ đã được mô tả rõ ràng, nhưng tầm quan trọng của vị trí giải phẫu lại chưa được nhấn mạnh. Điều này cho thấy hình dáng cơ thể và việc giảm béo phì ở các vị trí cụ thể có thể quan trọng hơn việc giảm cân tổng thể trong việc giảm nguy cơ ung thư.
Bệnh viện An Sinh (Nguồn tham khảo MedicalnewsToday)
Sức khỏe và hạnh phúc của gia đình bạn
