Một nghiên cứu mới đăng trên tạp chí Cell cho thấy, quá trình lão hóa của con người không diễn ra với tốc độ đồng đều trong suốt cuộc đời.
Đáng chú ý, sự lão hóa sinh học tăng tốc mạnh mẽ ở độ tuổi khoảng 50, khi hàng loạt thay đổi về protein trong cơ thể diễn ra đồng loạt, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan quan trọng.

Quá trình lão hóa không diễn ra đồng đều

Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng con người trải qua những “đợt lão hóa đột ngột” ở một số giai đoạn nhất định — đặc biệt là khoảng 44 tuổi và 60 tuổi.
Tuy nhiên, nghiên cứu mới nhất cho thấy độ tuổi 50 là điểm bùng phát quan trọng nhất, khi hàng loạt thay đổi phân tử xảy ra đồng thời ở nhiều hệ cơ quan.

Theo các nhà khoa học, lão hóa là một quá trình thoái hóa toàn thân, diễn ra ở nhiều tầng sinh học khác nhau, tác động lên gần như toàn bộ hệ thống cơ quan — từ tim, gan, mạch máu cho đến cơ xương khớp và hệ miễn dịch.

“Bản đồ lão hóa protein” – Chìa khóa giải mã tuổi sinh học

Để hiểu rõ hơn quá trình này, nhóm nghiên cứu đã phân tích 516 mẫu mô từ 13 loại mô khác nhau (bao gồm tim mạch, tiêu hóa, hô hấp, nội tiết, cơ xương khớp, da và máu) được lấy từ 76 người hiến tặng nội tạng trong độ tuổi từ 14 đến 68.

Từ đó, họ xây dựng “bản đồ lão hóa protein” – một biểu đồ thể hiện sự thay đổi của hơn 20.000 loại protein trong cơ thể suốt hơn 50 năm cuộc đời con người.

Những protein này đóng vai trò duy trì cấu trúc tế bào, điều hòa sinh lý và đảm nhiệm hầu hết mọi hoạt động sống. Vì vậy, việc theo dõi động lực học của protein có thể giúp xác định chính xác các yếu tố thúc đẩy quá trình lão hóa, từ đó hướng tới các biện pháp can thiệp chủ động.

Lão hóa tăng tốc ở độ tuổi khoảng 50 – “Cơn bão phân tử” trong cơ thể

Kết quả nghiên cứu cho thấy, độ tuổi 45 – 55 là “cửa sổ lão hóa quan trọng” khi các cơ quan đồng loạt trải qua biến đổi mạnh mẽ.

Các nhà khoa học mô tả giai đoạn này là “cơn bão phân tử”, khi hàng loạt protein biểu hiện khác biệt tăng đột biến — đặc biệt là ở động mạch chủ và hệ tuần hoàn, cho thấy các tín hiệu lão hóa lan tỏa khắp cơ thể thông qua máu.

Đáng chú ý, 48 loại protein được xác định là liên quan đến các bệnh mãn tính như:

• Bệnh tim mạch

• Bệnh gan nhiễm mỡ

• Xơ hóa mô

• Các khối u liên quan đến gan

Theo nhóm nghiên cứu, lão hóa nội tạng chính là bản chất của các bệnh mãn tính ở người, và mỗi bệnh lý chỉ là biểu hiện cụ thể của sự suy giảm chức năng nội tạng tiềm ẩn.

Lão hóa và những thay đổi sinh hóa trong cơ thể

Những biến đổi về protein phản ánh sự thay đổi sinh hóa toàn thân — tốc độ này tăng mạnh vào tuổi trung niên.
Hiểu rõ những thay đổi này có thể giúp giới khoa học xác định giai đoạn can thiệp hiệu quả nhất, mở ra hướng đi mới trong việc ngăn ngừa và làm chậm quá trình lão hóa.

Hiện nay, khoa học mới chỉ ở giai đoạn đầu trong việc hiểu rõ cơ chế phân tử của lão hóa.
Tuy nhiên, những phát hiện này giúp định hình mục tiêu điều trị mới cho các bệnh liên quan đến tuổi tác, đồng thời thúc đẩy y học chuyển từ “phản ứng” sang “chủ động”, giúp con người không chỉ sống lâu hơn mà còn sống khỏe mạnh hơn.

Mất cân bằng protein – Cội nguồn của lão hóa toàn thân

Một trong những phát hiện đáng chú ý là sự tích tụ của các protein bị gấp sai (amyloid) – vốn được biết đến trong bệnh Alzheimer – xuất hiện trên nhiều mô cơ thể khác nhau, không chỉ ở não.
Điều này củng cố giả thuyết rằng mất cân bằng protein là đặc điểm chung của lão hóa, ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể chứ không chỉ một cơ quan riêng lẻ.

Tương lai của nghiên cứu: Theo dõi lão hóa theo thời gian

Các chuyên gia cho rằng, những nghiên cứu theo chiều dọc, theo dõi cùng một người trong nhiều thập kỷ, sẽ là bước tiếp theo cần thiết để xác định:

• Cách protein thay đổi theo thời gian ở từng cá nhân

• Ảnh hưởng của di truyền và lối sống đến tốc độ lão hóa

• Bằng chứng cụ thể hơn cho “điểm uốn tuổi 50”

Hiểu được “bản đồ thời gian” của lão hóa có thể giúp cá nhân hóa việc chăm sóc sức khỏe, đưa y học tiến gần hơn tới mục tiêu chủ động phòng bệnh trước khi bệnh xảy ra.

Bệnh viện An Sinh
(Nguồn tham khảo: Medical News Today)
Sức khỏe và hạnh phúc của gia đình bạn