Ibuprofen và Tiềm Năng Bảo vệ Chống Ung thư

Ibuprofen là một cái tên quen thuộc – phương thuốc chữa bách bệnh cho mọi thứ, từ đau đầu đến đau bụng kinh. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây cho thấy loại thuốc hàng ngày này có nhiều tác dụng hơn là chỉ giảm đau. Nó còn có đặc tính chống ung thư.

Khi các nhà khoa học khám phá thêm về mối liên hệ giữa tình trạng viêm và bệnh ung thư, vai trò của ibuprofen đang trở thành tâm điểm chú ý, đặt ra những câu hỏi thú vị về việc tại sao một thứ quen thuộc như vậy lại có thể mang lại sự bảo vệ bất ngờ.

Ibuprofen thuộc nhóm thuốc kháng viêm không steroid (NSAID). Mối liên hệ giữa NSAID và phòng ngừa bệnh ung thư không phải là mới. Ngay từ năm 1983, bằng chứng lâm sàng đã chỉ ra mối liên hệ giữa sulindac – một loại NSAID kê đơn cũ tương tự ibuprofen – với việc giảm tỷ lệ mắc ung thư đại trực tràng ở một số bệnh nhân. Kể từ đó, các nhà nghiên cứu đã và đang tìm hiểu xem liệu những loại thuốc này có thể giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm sự phát triển của các loại bệnh ung thư khác hay không.

Cơ chế hoạt động của NSAID

NSAID hoạt động bằng cách ức chế các enzyme gọi là cyclooxygenase (COX). Có hai loại chính:

• COX-1: giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày, duy trì chức năng thận và đóng vai trò trong quá trình đông máu.

• COX-2: thúc đẩy quá trình viêm.

Hầu hết các NSAID, bao gồm cả ibuprofen, đều ức chế cả hai, đó là lý do bác sĩ khuyên bệnh nhân nên dùng cùng thức ăn thay vì dùng khi bụng đói.

Ibuprofen và ung thư nội mạc tử cung

Một nghiên cứu năm 2025 cho thấy ibuprofen có thể làm giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung – loại ung thư tử cung phổ biến nhất, bắt đầu từ niêm mạc tử cung (nội mạc tử cung) và chủ yếu ảnh hưởng đến phụ nữ sau mãn kinh.

Một trong những yếu tố nguy cơ lớn nhất có thể phòng ngừa được đối với ung thư nội mạc tử cung là thừa cân, béo phì, vì lượng mỡ dư thừa làm tăng nồng độ estrogen – hormone có thể kích thích sự phát triển của tế bào ung thư.

Các yếu tố nguy cơ khác gồm:

• Lớn tuổi

• Liệu pháp thay thế hormone (đặc biệt chỉ chứa estrogen)

• Bệnh tiểu đường

• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)

• Kinh nguyệt đến sớm hoặc mãn kinh muộn

• Không sinh con

Triệu chứng có thể bao gồm:

• Chảy máu âm đạo bất thường

• Đau vùng chậu

• Khó chịu khi quan hệ tình dục

Trong nghiên cứu Tuyến tiền liệt, Phổi, Đại trực tràng và Buồng trứng (PLCO), dữ liệu thu thập từ hơn 42.000 phụ nữ trong độ tuổi 55–74 trong hơn 12 năm được phân tích. Những người uống ít nhất 30 viên ibuprofen mỗi tháng có nguy cơ mắc ung thư nội mạc tử cung thấp hơn 25% so với những người uống dưới 4 viên mỗi tháng. Hiệu quả bảo vệ mạnh nhất ghi nhận ở phụ nữ mắc bệnh tim mạch.

Điều thú vị là aspirin – một NSAID phổ biến khác – không cho thấy mối liên hệ tương tự trong nghiên cứu này. Tuy nhiên, aspirin có thể giúp ngăn ngừa ung thư ruột tái phát.

Tiềm năng chống ung thư rộng hơn của ibuprofen

Tác dụng bảo vệ của ibuprofen không chỉ giới hạn ở ung thư nội mạc tử cung. Các nghiên cứu cho thấy ibuprofen cũng có thể làm giảm nguy cơ:

• Ung thư ruột

• Ung thư vú

• Ung thư phổi

• Ung thư tuyến tiền liệt

Ví dụ, những bệnh nhân từng bị ung thư ruột và dùng ibuprofen ít có khả năng tái phát hơn. Thuốc cũng đã được chứng minh là ức chế sự phát triển và sống sót của ung thư đại trực tràng. Một số bằng chứng còn cho thấy tác dụng bảo vệ đối với ung thư phổi ở người hút thuốc.

Viêm là dấu hiệu đặc trưng của ung thư và ibuprofen có tác dụng chống viêm. Bằng cách ức chế hoạt động enzyme COX-2, thuốc làm giảm sản xuất prostaglandin – chất dẫn truyền hóa học thúc đẩy viêm và sự phát triển của tế bào, bao gồm cả tế bào ung thư. Nồng độ prostaglandin thấp hơn có thể làm chậm hoặc ngăn chặn sự phát triển của khối u.

Ngoài ra, ibuprofen còn ảnh hưởng đến các gen liên quan đến ung thư như HIF-1α, NFκB và STAT3, giúp tế bào khối u tồn tại trong điều kiện thiếu oxy và kháng lại liệu pháp điều trị. Ibuprofen làm giảm hoạt động của các gen này, khiến tế bào ung thư dễ bị tổn thương hơn, đồng thời có thể làm thay đổi cách DNA được đóng gói, từ đó tăng nhạy cảm với hóa trị.

Kết quả nghiên cứu trái chiều

Không phải tất cả nghiên cứu đều cho kết quả tương tự. Một nghiên cứu trên 7.751 bệnh nhân cho thấy việc sử dụng aspirin sau khi được chẩn đoán ung thư nội mạc tử cung có liên quan đến tỷ lệ tử vong cao hơn, đặc biệt ở những người đã sử dụng aspirin trước đó. Một số NSAID khác cũng làm tăng nguy cơ tử vong liên quan ung thư.

Ngược lại, một đánh giá gần đây cho thấy NSAID, đặc biệt aspirin, có thể làm giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư. Trong khi đó, sử dụng kéo dài một số NSAID khác có thể làm tăng nguy cơ ung thư thận.

Những kết quả đối lập này cho thấy sự tương tác giữa viêm, miễn dịch và ung thư rất phức tạp.

Nguy cơ khi sử dụng ibuprofen lâu dài

Mặc dù tiềm năng đầy hứa hẹn, các bác sĩ và chuyên gia y tế cảnh báo không nên tự ý dùng ibuprofen để phòng ngừa ung thư.

Sử dụng liều cao hoặc kéo dài có thể gây:

• Viêm loét dạ dày

• Chảy máu đường tiêu hóa

• Tổn thương thận

Ít phổ biến hơn, thuốc có thể gây biến cố tim mạch như nhồi máu cơ tim và đột quỵ. NSAID cũng có thể tương tác với một số loại thuốc khác như warfarin, thuốc chống trầm cảm, điều trị lo âu, làm tăng nguy cơ chảy máu và biến chứng.

Lối sống vẫn là biện pháp phòng ngừa tốt nhất

Nếu các nghiên cứu tương lai xác nhận những phát hiện này, ibuprofen có thể trở thành một phần của chiến lược giảm nguy cơ ung thư đối với nhóm nguy cơ cao. Tuy nhiên, hiện nay, các chuyên gia thống nhất rằng phòng ngừa dựa trên lối sống là giải pháp tối ưu hơn, bao gồm:

• Lựa chọn thực phẩm chống viêm

• Duy trì cân nặng khỏe mạnh

• Vận động thể chất thường xuyên

Các loại thuốc sử dụng hàng ngày có thể còn nhiều hứa hẹn đáng ngạc nhiên. Tuy nhiên, cho đến khi được khoa học chứng minh, “đơn thuốc” lâu đời và an toàn nhất phòng chống ung thư vẫn là chế độ ăn uống cân bằng, vận động thường xuyên, lắng nghe cơ thể và tuân thủ tư vấn y khoa.

Bệnh viện Đa khoa An Sinh (Nguồn tham khảo: Independent)
Sức khỏe và hạnh phúc của gia đình bạn