Chanh vàng và lợi ích sức khỏe

Chanh vàng (Citrus limon) là loại trái cây họ cam quýt nổi bật với màu vàng tươi cùng vị chua và hơi đắng. Loại quả này chứa nhiều vitamin C và chất chống oxy hóa, hỗ trợ nhiều khía cạnh sức khỏe. Nước chanh cũng được ưa chuộng nhờ khả năng giảm nguy cơ sỏi thận, hỗ trợ tiêu hóa và hấp thụ vitamin C hiệu quả.

Giúp ngăn ngừa sỏi thận

Sỏi thận là các tinh thể cứng hình thành do khoáng chất tích tụ trong đường tiết niệu. Khoảng 10% dân số có nguy cơ gặp tình trạng này. Tăng citrate trong nước tiểu hoặc làm nước tiểu có tính kiềm là hai cách giúp giảm hình thành sỏi.

Chanh vàng giàu axit citric – một dạng citrate giúp tăng nồng độ citrate trong nước tiểu. Axit citric liên kết với canxi để ngăn nước tiểu quá bão hòa và kết dính với tinh thể canxi oxalat nhằm hạn chế hình thành sỏi.

Theo Quỹ Thận Quốc gia Hoa Kỳ, uống khoảng 120 ml nước cốt chanh cô đặc pha loãng mỗi ngày có thể giúp giảm nguy cơ sỏi thận. Nếu nước tiểu quá acid, bác sĩ có thể khuyên dùng các dạng citrate kiềm như kali citrate. Người có nguy cơ nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn phương pháp phòng ngừa phù hợp.

Nâng cao sức khỏe tim mạch

Chanh vàng chứa nhiều vitamin C và các chất chống oxy hóa có lợi cho tim mạch. Vitamin C giúp trung hòa các gốc tự do – tác nhân gây tổn thương tế bào và dẫn đến xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

Các hợp chất phenolic trong chanh hỗ trợ huyết áp ổn định, cải thiện chức năng nội mô và giảm cholesterol LDL. Khi chức năng nội mô suy yếu, cholesterol tăng cao hoặc huyết áp mất kiểm soát, nguy cơ bệnh tim mạch sẽ tăng lên.

Việc ăn chanh vàng cũng giúp tăng lượng trái cây và rau xanh trong chế độ ăn. Một nghiên cứu lớn năm 2017 cho thấy tiêu thụ nhiều trái cây và rau củ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ung thư và tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân.

Tăng cường hấp thụ sắt

Một quả chanh cung cấp hơn 30% nhu cầu vitamin C mỗi ngày. Vitamin này giúp cơ thể hấp thụ hiệu quả sắt non-heme từ thực vật và thực phẩm tăng cường sắt như ngũ cốc hoặc bánh mì.

Kết hợp thực phẩm chứa sắt với vitamin C giúp ngăn ngừa thiếu máu do thiếu sắt, đặc biệt ở người ăn chay – nhóm chủ yếu tiêu thụ sắt non-heme. Bổ sung vitamin C giúp hỗ trợ sản xuất hemoglobin – protein vận chuyển oxy trong hồng cầu.

Ngăn ngừa tổn thương tế bào

Trái cây họ cam quýt, trong đó có chanh vàng, rất giàu chất chống oxy hóa. Những chất này giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương liên quan đến bệnh tim mạch, ung thư, bệnh thận mãn tính hoặc COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính).

Một số nghiên cứu còn cho thấy vỏ chanh chứa hàm lượng chất chống oxy hóa cao hơn cả phần thịt và nước, nên có thể tận dụng trong chế biến nếu phù hợp.

Giá trị dinh dưỡng của chanh vàng

Một quả chanh (không vỏ) cung cấp:

• Calo: 17

• Chất béo: 0,2 g

• Natri: 1 mg

• Carbohydrate: 5 g

• Chất xơ: 1,6 g (6% giá trị khuyến nghị)

• Đường: 0 g

• Protein: 0,6 g

• Vitamin C: 31 mg (34% giá trị khuyến nghị)

Chanh vàng còn chứa kali, vitamin B6 và thiamin – những vi chất cần thiết với hàm lượng nhỏ. Tuy ít calo nhưng giàu vitamin C, carotenoid và hợp chất phenolic giúp chống oxy hóa, giảm stress oxy hóa và tổn thương tế bào.

Nguy cơ sức khỏe khi sử dụng chanh vàng

Chanh vàng an toàn khi dùng trong khẩu phần ăn thông thường. Tuy nhiên, sử dụng liều cao dưới dạng cô đặc hoặc bổ sung có thể tiềm ẩn một số rủi ro:

• Độc tính với ánh sáng: tinh dầu chanh vàng có thể gây phản ứng da khi tiếp xúc ánh nắng.

• Dị ứng: người nhạy cảm với trái cây họ cam quýt có thể bị ngứa miệng hoặc sốc phản vệ. Cần khám chuyên khoa nếu nghi ngờ dị ứng.

• Mòn men răng: axit trong chanh có thể làm mòn men răng. Nên súc miệng bằng nước lọc sau khi dùng.

• Kích ứng tiêu hóa: người bị GERD hoặc trào ngược dạ dày thực quản có thể thấy triệu chứng nặng hơn do độ axit của chanh.

Cách sử dụng chanh vàng có lợi

Bổ sung chanh vàng vào chế độ ăn giúp tăng cường vitamin C và chất chống oxy hóa. Có thể áp dụng các cách sau:

• Thêm lát chanh hoặc nước cốt chanh vào nước lọc hoặc trà.

• Ướp thịt, cá hoặc đậu phụ với nước cốt chanh và dùng lát chanh trang trí.

• Trộn salad đậu (như đậu gà) với sốt chanh để tăng hấp thụ sắt.

• Dùng nước cốt hoặc vỏ chanh để tăng hương vị cho súp, ngũ cốc, bánh.

• Bảo quản chanh trong ngăn mát tủ lạnh để giữ độ tươi.

• Đông lạnh chanh nguyên quả hoặc đã cắt nếu chưa dùng đến.

Chanh vàng mang lại hương vị tươi mát và giá trị dinh dưỡng cho bữa ăn. Nhờ chứa nhiều vitamin C và chất chống oxy hóa, chanh giúp hỗ trợ tim mạch, ngăn ngừa tổn thương tế bào và giảm nguy cơ sỏi thận, đồng thời cải thiện hấp thụ sắt.

Một số người có thể bị dị ứng hoặc gặp tác dụng phụ do tính axit, như mòn men răng hoặc khó chịu đường tiêu hóa. Nếu có dấu hiệu bất thường, nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

Bệnh viện An Sinh
(Nguồn tham khảo: Prevention)
Sức khỏe và hạnh phúc của gia đình bạn