Nồng độ cholesterol trong máu: Tầm quan trọng, chế độ ăn và ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch

Nồng độ cholesterol trong máu rất quan trọng, vì nồng độ cholesterol cao có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và các biến chứng nguy hiểm. Thực phẩm chứa cholesterol có thể không ảnh hưởng đáng kể đến mức cholesterol trong máu ở hầu hết mọi người. Tuy nhiên, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa có thể ảnh hưởng tiêu cực đến nồng độ cholesterol.

Bài viết này xem xét cholesterol và liệu nồng độ cholesterol của một người có quan trọng hay không. Bài viết cũng xem xét các loại thực phẩm chứa cholesterol và cách chế độ ăn uống của một người ảnh hưởng đến nồng độ cholesterol của họ.

Cholesterol là gì?

Cholesterol là một chất sáp do gan sản xuất. Cơ thể cần một lượng cholesterol nhất định để hoạt động bình thường. Cơ thể sử dụng cholesterol để xây dựng tế bào, sản xuất vitamin và hormone (nội tiết).

Cholesterol cũng có trong chế độ ăn uống từ các sản phẩm động vật, bao gồm thịt, cá, trứng và các sản phẩm từ sữa. Loại cholesterol này là cholesterol trong chế độ ăn uống.

Chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa có thể làm tăng nồng độ cholesterol, vì chúng làm tăng lượng cholesterol do gan sản xuất. Trong một số trường hợp, điều này có thể dẫn đến nồng độ cholesterol ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.

LDL và HDL khác nhau như thế nào?

Lipoprotein vận chuyển cholesterol đi khắp cơ thể:

• Lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL): thường gọi là cholesterol “xấu”.

• Lipoprotein tỷ trọng cao (HDL): thường gọi là cholesterol “tốt”.

Cholesterol LDL dư thừa có thể tích tụ trong thành động mạch, tạo thành mảng bám, làm hẹp động mạch và làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Cholesterol HDL vận chuyển cholesterol LDL ra khỏi động mạch và đưa trở lại gan, nơi gan có thể loại bỏ cholesterol LDL ra khỏi cơ thể.

Cholesterol trong chế độ ăn uống có quan trọng không?

Có. Nhìn chung, một người nên lưu ý đến lượng cholesterol trong chế độ ăn uống của mình. Tuy nhiên, việc thiết kế chế độ ăn uống bổ dưỡng tối ưu sẽ phụ thuộc vào mức độ hoạt động, di truyền, bệnh lý nền và độ tuổi.

Một số người có thể hấp thụ nhiều cholesterol trong chế độ ăn uống hơn, trong khi một số khác cần giảm lượng cholesterol này.

Thực phẩm chứa nhiều cholesterol

Các sản phẩm từ động vật bao gồm:

• Lòng đỏ trứng

• Tôm

• Thịt bò

• Thịt lợn

• Thịt gia cầm

• Phô mai

• Bơ

Một đánh giá năm 2018 xem xét tác động của trứng đối với cholesterol trong máu:

• Mỗi người có thể phản ứng khác nhau do yếu tố di truyền và chuyển hóa.

• Ở đa số, cholesterol từ chế độ ăn uống không làm tăng đáng kể cholesterol máu vì cơ thể sẽ tự điều chỉnh.

• Một số người phản ứng quá mức có thể tăng LDL rõ rệt sau tiêu thụ cholesterol.

Ở những người ăn trứng trong chế độ giảm cân hoặc duy trì cân nặng, việc tiêu thụ trứng có thể gây ra thay đổi tối thiểu đối với LDL và HDL, thậm chí cải thiện nhẹ.

Nhìn chung, nghiên cứu cho thấy cholesterol từ trứng không ảnh hưởng tiêu cực đến mức cholesterol trong máu.

Theo đánh giá năm 2018, chất béo bão hòa (không phải cholesterol từ thực phẩm) làm tăng LDL.

Cholesterol trong chế độ ăn uống và bệnh tim mạch

Một đánh giá năm 2020 của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cho thấy:

• Không có mối liên hệ rõ ràng giữa cholesterol trong chế độ ăn uống, tiêu thụ trứng và bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

• Một số nghiên cứu ghi nhận tiêu thụ nửa quả trứng/ngày có thể tăng 6% nguy cơ tim mạch.

• Một số kết quả chỉ ra mối liên hệ với bệnh tiểu đường.

• Các yếu tố lối sống đóng vai trò quan trọng.

Tại Mỹ, thực phẩm làm tăng cholesterol đa phần giàu chất béo bão hòa và thường được ăn kèm với các món nhiều mỡ.

Ngược lại, chế độ ăn Địa Trung Hải lại có hàm lượng cholesterol thấp và tốt cho tim mạch.

Thực phẩm tốt cho tim mạch

Thực phẩm bổ dưỡng thường:

• Ít cholesterol

• Ít chất béo bão hòa

Bao gồm:

• Rau củ

• Trái cây

• Ngũ cốc nguyên hạt

• Sữa ít béo/không béo

• Protein nạc hoặc nguồn protein thực vật

• Các loại hạt, hạt giống

• Dầu thực vật dạng lỏng

Ngoại lệ: trứng và tôm giàu cholesterol nhưng ít chất béo bão hòa.

Có nên tránh thực phẩm giàu cholesterol?

Theo AHA:

• Khuyến nghị hạn chế trứng ở mức 1 quả/ngày.

• Tôm và động vật có vỏ chứa nhiều cholesterol nhưng ít chất béo bão hòa, nên có thể sử dụng hợp lý.

Người ăn chay đôi khi tiêu thụ nhiều trứng/sữa hơn.

Người cao tuổi không tăng cholesterol có thể dùng 2 quả trứng/ngày trong chế độ ăn bổ dưỡng.

Những người:

• Cholesterol cao

• Tiểu đường

• Nguy cơ suy tim

→ Có thể cần hạn chế cholesterol.

Cách giảm cholesterol

Theo CDC:

Hạn chế thực phẩm nhiều chất béo bão hòa:

• Thịt đỏ

• Bơ thực vật

• Phô mai

Tăng cường chất béo không bão hòa:

• Quả bơ

• Dầu ô liu

• Các loại hạt

Tăng chất xơ:

• Đậu và đậu lăng

• Yến mạch

• Rau củ và trái cây nguyên quả

Các biện pháp khác:

• Ít nhất 150–300 phút vận động/tuần

• Tránh hút thuốc

• Khám sức khỏe định kỳ

• Thảo luận với bác sĩ về kiểm soát lipid

• Dùng thuốc theo chỉ định

Kết luận

• LDL cao và HDL thấp là yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.

• Nghiên cứu trái chiều, nhưng đa số cho thấy cholesterol trong chế độ ăn uống không ảnh hưởng nhiều đến cholesterol máu.

• Thịt đỏ chứa cholesterol kèm chất béo bão hòa, làm tăng LDL.

• Chế độ ăn ít chất béo bão hòa có thể giúp duy trì cholesterol tối ưu.

• Cần thêm nghiên cứu trên người mắc tiểu đường.

Bệnh viện An Sinh (Nguồn tham khảo: Medicalnewstoday)
Sức khỏe và hạnh phúc của gia đình bạn