BÍ QUYẾT DUY TRÌ SỰ MINH MẪN KHI VỀ GIÀ: CHĂM SÓC TIM MẠCH CHÍNH LÀ CHĂM SÓC NÃO BỘ

Theo các bác sĩ, sức khỏe tim mạch có mối liên hệ chặt chẽ với sức khỏe não bộ – và đây chính là bí quyết giúp duy trì sự minh mẫn khi tuổi cao.

Mối liên hệ giữa tim mạch và sức khỏe não bộ

Nếu bạn cảm thấy ngày càng có nhiều người mắc chứng mất trí nhớ (sa sút trí tuệ), đó không phải là do trí tưởng tượng.
Theo Hiệp hội Alzheimer, hiện có khoảng 6,5 triệu người Mỹ trên 65 tuổi đang sống chung với căn bệnh này, và con số dự kiến sẽ tăng lên 12,7 triệu vào năm 2050.

Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng này chính là sức khỏe tim mạch.
Não bộ cần nguồn năng lượng ổn định để hoạt động, trong khi tim chịu trách nhiệm bơm máu giàu oxy lên não. Khi quá trình này bị gián đoạn, tế bào thần kinh thiếu máu nuôi dưỡng và dần hoại tử.

Tim khỏe giúp não khỏe

Các yếu tố giúp duy trì sức khỏe tim mạch cũng chính là những yếu tố giảm nguy cơ rối loạn nhận thức khi về già.
Dù chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn bệnh mất trí nhớ, nhưng thực hiện sớm các biện pháp phòng ngừa có thể làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh.

Một nghiên cứu tại Phần Lan cho thấy:

• Người có chỉ số tim mạch tốt ở tuổi trung niên giảm 40% nguy cơ sa sút trí tuệ so với người có chỉ số kém.

Tại Thụy Điển, các nhà nghiên cứu cũng ghi nhận mức độ tăng nhanh của yếu tố nguy cơ tim mạch tỉ lệ thuận với nguy cơ mắc Alzheimer và các dạng mất trí nhớ khác.

Đặc biệt, ở người trẻ tuổi, những người có thói quen tốt cho tim mạch cũng có cấu trúc mạch máu não khỏe hơn, giúp giảm nguy cơ tổn thương não về sau.

👉 Càng duy trì thể trạng tốt từ sớm, bạn càng giữ được tuổi thọ trí tuệ lâu dài.

Tim và não liên kết ra sao?

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), một nửa dân số có ít nhất một trong ba yếu tố nguy cơ tim mạch chính:

• Tăng huyết áp

• Tăng cholesterol

• Hút thuốc lá

Những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến não bộ qua nhiều cơ chế khác nhau.

1. Tắc nghẽn động mạch – nguy cơ đột quỵ

Khi động mạch bị xơ cứng, máu khó lưu thông khiến tim phải co bóp mạnh hơn. Tình trạng này gây tăng huyết áp.
Nếu mạch máu não bị tắc hoàn toàn, đột quỵ có thể xảy ra, khiến tế bào thần kinh ngừng hoạt động và chết nhanh chóng.

Tùy theo vùng não bị ảnh hưởng, người bệnh có thể mất khả năng nói, suy giảm ý thức, cảm xúc hoặc vận động.

2. Sức khỏe tim mạch kém làm tăng nguy cơ mất trí nhớ

Khi não thiếu máu nuôi do tim yếu hoặc động mạch tắc nghẽn, chức năng nhận thức suy giảm dần.
Nếu tình trạng này kéo dài nhiều tháng hoặc năm, một số vùng não có thể tổn thương vĩnh viễn.

👉 Hậu quả là giảm khả năng ghi nhớ, ra quyết định, xử lý thông tin.
Ngoài ra, bệnh mạch máu não còn có thể tăng nguy cơ Alzheimer.

3. Lưu lượng máu kém có thể gây Parkinson

Bệnh Parkinson là rối loạn thần kinh vận động do thiếu máu đến vùng não điều khiển cơ bắp và thăng bằng.
Hậu quả là người bệnh mất kiểm soát vận động, cứng cơ và run.

4. Bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến cả tim và não

Người bị đái tháo đường có nguy cơ Alzheimer cao gấp đôi.
Nguyên nhân là glucose dư thừa làm tổn thương mạch máu và kết nối thần kinh, gây suy giảm trí nhớ và khả năng tư duy.
Lượng đường huyết cao kéo dài cũng có thể gây nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

3 thói quen giúp tim và não cùng khỏe mạnh

Bạn có thể nhận được lợi ích kép từ việc duy trì lối sống lành mạnh.
Một nghiên cứu cho thấy:
Phụ nữ 65 tuổi có 4–5 yếu tố tích cực (chế độ ăn tốt, tập luyện, hoạt động trí não, không hút thuốc, hạn chế rượu) có tuổi thọ trung bình cao hơn 3,1 năm so với người không duy trì được các yếu tố này.

1. Áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải

Chế độ ăn Địa Trung Hải giúp giảm nguy cơ bệnh tim, Alzheimer và đột quỵ, đồng thời hỗ trợ kiểm soát tiểu đường.

Thực phẩm nên dùng:

• Trái cây và rau xanh tươi

• Ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt và đậu

• Cá hồi, cá thu, cá mòi (giàu omega-3)

• Dầu ô liu nguyên chất

• Uống rượu vang đỏ điều độ

Nên hạn chế:

• Thịt đỏ, đồ chế biến sẵn

• Đồ uống có đường

• Thực phẩm nhiều muối hoặc chất béo bão hòa

2. Tập luyện thể dục đều đặn

Tập thể dục giúp động mạch mềm mại hơn, giảm huyết áp và tăng cường lưu thông máu não.

👉 Mục tiêu:

• 150 phút/tuần hoạt động vừa sức (đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe)

• Hoặc 75 phút/tuần hoạt động mạnh (chạy, tennis)

Tập luyện đều đặn còn giúp kiểm soát cân nặng, huyết áp và đường huyết.

3. Dành thời gian thư giãn và ngủ đủ giấc

Thiền, hít thở sâu hoặc các bài tập thư giãn giúp hạ huyết áp, giảm căng thẳng, tăng sức bền tim mạch.
Bạn có thể thử thiền chánh niệm qua các ứng dụng như Headspace hoặc Calm.

Giấc ngủ đủ và sâu cũng là yếu tố then chốt để phục hồi não bộ.

Khi tâm lý ảnh hưởng đến tim mạch

Sức khỏe thể chất và tinh thần có mối quan hệ hai chiều.
Cảm xúc tiêu cực kéo dài có thể gây tổn thương tim và tăng nguy cơ bệnh lý mạch máu.

Căng thẳng:
Làm cản trở lưu lượng máu, tăng viêm và gây tắc nghẽn động mạch.

Trầm cảm:
Gắn liền với rối loạn lưu thông máu và mất cân bằng hóa học thần kinh.

Sốc cảm xúc:
Có thể dẫn đến “hội chứng trái tim tan vỡ” (bệnh cơ tim Takotsubo), khiến tim ngừng hoạt động tạm thời.

Bệnh viện An Sinh Nguồn tham khảo: Prevention
Sức khỏe và hạnh phúc của gia đình bạn