Từ những tách trà ấm áp mùa đông đến những món xào cay nồng, gừng từ lâu đã là một nguyên liệu không thể thiếu trong nhà bếp. Ngoài hương vị thơm ngon, loại củ cay nồng này còn có một lịch sử phong phú trong y học cổ truyền – và khoa học hiện đại đang dần bắt kịp. Các nghiên cứu hiện nay cho thấy gừng có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, từ giảm buồn nôn và cảm lạnh đến giảm viêm và hỗ trợ sức khỏe tim mạch.
Giảm buồn nôn
Nhiều thử nghiệm lâm sàng cho thấy gừng giúp làm giảm buồn nôn và nôn, đặc biệt khi so sánh với giả dược. Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) khuyến nghị sử dụng thực phẩm hoặc trà có chứa gừng để giảm buồn nôn. Gừng cũng hiệu quả đối với phụ nữ mang thai khi sử dụng với liều lượng nhỏ và được xem là lựa chọn an toàn cho những người không đáp ứng với phương pháp điều trị thông thường. Một số nghiên cứu ghi nhận gừng có thể giúp giảm buồn nôn do hóa trị, mặc dù tác dụng với say tàu xe hay buồn nôn sau phẫu thuật chưa rõ ràng. Các nhà nghiên cứu cho rằng gừng hoạt động bằng cách ngăn chặn thụ thể serotonin và tác động lên cả ruột lẫn não, đồng thời giúp giảm chướng bụng và đầy hơi.
Lợi ích chống viêm
Gừng chứa nhiều hợp chất hoạt tính sinh học như gingerol và shogaol với đặc tính chống oxy hóa và chống viêm mạnh. Một số nghiên cứu cho thấy bổ sung gừng có thể điều hòa tình trạng viêm, đặc biệt trong các bệnh tự miễn. Gừng được ghi nhận giúp giảm hoạt động của bạch cầu trung tính – loại tế bào thường hoạt động quá mức trong các bệnh như lupus, viêm khớp dạng thấp hoặc hội chứng kháng phospholipid. Khi bạch cầu trung tính tạo ra quá nhiều bẫy ngoại bào (NET), chúng có thể thúc đẩy phản ứng tự miễn. Việc sử dụng gừng hàng ngày trong một tuần đã được ghi nhận làm giảm đáng kể quá trình này. Mặc dù nghiên cứu sử dụng thực phẩm bổ sung, vẫn chưa rõ gừng tươi hay trà có tác dụng tương tự. Ngoài ra, gừng còn có đặc tính kháng khuẩn, giúp chống lại vi khuẩn, vi-rút và vi sinh vật có hại. Kết hợp với tác dụng kháng viêm, gừng thường được dùng làm giảm các triệu chứng cảm lạnh và cúm như đau họng.
Kiểm soát cơn đau
Tác dụng giảm đau của gừng đang được nghiên cứu và cho kết quả đầy hứa hẹn, dù chưa có kết luận nhất định. Một số nghiên cứu cho thấy chiết xuất gừng có thể giảm đau và cứng khớp gối ở người bị viêm xương khớp, nhất là trong giai đoạn đầu điều trị. Với đau cơ, uống 2g gừng mỗi ngày trong 11 ngày được ghi nhận giúp giảm đau nhức sau khi tập thể dục. Gừng cũng có thể giảm đau bụng kinh, với hiệu quả tương đương thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen. Các nhà khoa học cho rằng gừng hoạt động bằng cách kích hoạt các đường dẫn truyền thần kinh giúp giảm tín hiệu đau, đồng thời ức chế các chất gây viêm như prostaglandin và leukotriene.
Hỗ trợ sức khỏe tim mạch và bệnh tiểu đường
Tăng huyết áp, tăng đường huyết và cholesterol LDL cao là những yếu tố nguy cơ gây bệnh tim. Gừng có thể giúp cải thiện cả ba yếu tố này. Một đánh giá năm 2022 trên 26 thử nghiệm lâm sàng cho thấy bổ sung gừng giúp giảm triglyceride, cholesterol toàn phần, cholesterol LDL và tăng cholesterol HDL, đồng thời có thể làm giảm huyết áp. Đối với bệnh nhân tiểu đường típ 2, gừng cũng mang lại lợi ích đáng kể. Một tổng quan từ mười nghiên cứu cho thấy sử dụng từ một đến ba gam gừng mỗi ngày trong bốn đến 12 tuần giúp cải thiện đường huyết và mỡ máu. Tác dụng này đến từ việc cải thiện độ nhạy insulin, tăng hấp thu glucose và giảm stress oxy hóa. Khả năng kháng viêm của gừng cũng góp phần bảo vệ tim mạch. Một số nghiên cứu ban đầu còn gợi ý gừng có thể hỗ trợ sức khỏe tình dục, mặc dù bằng chứng ở người còn hạn chế. Thử nghiệm trên động vật cho thấy gừng giúp tăng testosterone, cải thiện lưu thông máu và hành vi tình dục. Trong y học cổ truyền, gừng từng được xem như chất kích thích tình dục. Tuy chưa có bằng chứng lâm sàng mạnh mẽ, các tác dụng tuần hoàn, nội tiết và kháng viêm của gừng có thể hỗ trợ gián tiếp, nhất là ở những người có bệnh lý như tiểu đường hoặc stress oxy hóa.
Nghiên cứu về sức khỏe não bộ và ung thư
Một số bằng chứng mới cho thấy gừng có thể mang lại lợi ích bảo vệ thần kinh và chống ung thư. Nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy các hợp chất trong gừng có thể bảo vệ tế bào não khỏi tổn thương oxy hóa – yếu tố liên quan đến các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer. Một số nghiên cứu in-vitro khác phát hiện gừng có thể làm chậm sự phát triển của một số tế bào ung thư. Tuy nhiên, các kết quả này mới ở giai đoạn đầu và cần thêm nghiên cứu trên người.
Gừng nhìn chung an toàn khi dùng dưới dạng thực phẩm hoặc trà. Tuy nhiên, giống như các loại thực phẩm bổ sung khác, nên sử dụng ở mức vừa phải. Liều trên bốn gam mỗi ngày có thể gây tác dụng phụ như ợ nóng, tiêu chảy, đầy hơi hoặc kích ứng miệng, thường chỉ nhẹ và tạm thời. Những người đang dùng thuốc làm loãng máu như aspirin, warfarin hoặc clopidogrel nên thận trọng do nguy cơ tăng chảy máu. Gừng cũng có thể tăng tác dụng của thuốc điều trị tiểu đường hoặc huyết áp, dẫn đến hạ đường huyết hoặc huyết áp quá mức. Phụ nữ mang thai nên tham khảo bác sĩ trước khi dùng liều cao. Với hầu hết mọi người, thưởng thức gừng trong bữa ăn hoặc trà là cách an toàn và hiệu quả để tận dụng lợi ích sức khỏe. Nếu cân nhắc dùng thực phẩm bổ sung, nên trao đổi với bác sĩ trước, đặc biệt khi có bệnh nền hoặc đang dùng thuốc điều trị.
Bệnh viện An Sinh
(Nguồn tham khảo: Independent)
Sức khỏe và hạnh phúc của gia đình bạn
