Thực phẩm và sức khỏe tinh thần: Liệu bạn có phải là những gì bạn ăn?

Hiện nay, đang có nhiều nghiên cứu về mối liên hệ giữa thực phẩm và sức khỏe tinh thần, bao gồm các tình trạng như trầm cảm. Một lĩnh vực quan trọng là cách thực phẩm tác động đến hạnh phúc và sự hài lòng trong cuộc sống.

Một nghiên cứu gần đây cho thấy một số loại thực phẩm, chẳng hạn như cá và rau xanh, có thể liên quan đến sức khỏe tinh thần.

Liệu những gì chúng ta ăn có thực sự góp phần vào sức khỏe tinh thần hay không? Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Tâm lý Sức khỏe của Anh đã tìm hiểu vấn đề này. Thay vì tập trung vào cách thực phẩm giúp cải thiện các trạng thái tâm lý tiêu cực, nghiên cứu chọn tập trung vào tác động của thực phẩm đối với sức khỏe tinh thần tích cực.

Thực phẩm liên quan đến sức khỏe tinh thần

Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng:

• Tiêu thụ nhiều trái cây, rau xanh và cá béo có liên quan đến ba khía cạnh của sức khỏe tinh thần.

• Tiêu thụ axít béo không bão hòa đa (PUFA) có liên quan đến hai khía cạnh của sức khỏe tinh thần.

Sau khi điều chỉnh mô hình phân tích, lượng trái cây và rau củ tiêu thụ vẫn liên quan đến sức khỏe tinh thần, và lượng cá tiêu thụ vẫn liên quan đến mức độ hạnh phúc vượt trội. Kết quả này cho thấy thực phẩm có thể ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe tinh thần.

Ba khía cạnh của hạnh phúc và sức khỏe tinh thần

Nghiên cứu tập trung vào cách chế độ ăn uống ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần tích cực, bao gồm ba khía cạnh chính:

1. Sức khỏe tinh thần: liên quan đến ý thức về mục đích sống và các mối quan hệ tích cực.

2. Sức khỏe tình cảm: bao gồm cảm xúc tích cực như hạnh phúc.

3. Sức khỏe đánh giá: tức là sự hài lòng chung về cuộc sống.

Các yếu tố này được đo lường thông qua ba thang đánh giá.

Phương pháp nghiên cứu

Các nhà nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ Nghiên cứu theo chiều dọc về Lão hóa của Anh, xem xét mối quan hệ giữa chế độ ăn uống và sức khỏe tinh thần tích cực ở người trung niên và cao tuổi. Mẫu cuối cùng gồm 3.103 người tham gia.

• Thực phẩm nghiên cứu: trái cây, rau củ, cá và PUFA (bao gồm axit béo omega-3 và omega-6, cần thiết cho chức năng tế bào, thần kinh và não bộ).

• Biến số phụ: tuổi tác, mức độ giàu có, sự cô lập xã hội, các triệu chứng trầm cảm.

• Nghiên cứu sử dụng 5 mô hình phân tích thống kê, mỗi mô hình bổ sung thêm các biến số phụ.

• Phần lớn người tham gia không cô lập xã hội, sống cùng người khác, điểm số trầm cảm thấp, và không có bệnh lâu năm hạn chế hoạt động.

Trung bình, người tham gia ăn hai phần trái cây và rau củ mỗi ngày, nhưng hơn một nửa không ăn cá.

Tác động của cá, trái cây và rau củ đến hạnh phúc

Kết quả nghiên cứu cho thấy:

• Trái cây và rau củ: ăn nhiều hơn liên quan đến mức độ hạnh phúc cao hơn và hài lòng với cuộc sống, đặc biệt mạnh mẽ ở các mô hình điều chỉnh các yếu tố phụ.

• Cá béo: liên quan đến mức độ hạnh phúc cao hơn, nhưng tác động giảm khi xét các mô hình điều chỉnh sâu hơn.

• PUFA: chỉ có mối liên hệ với hạnh phúc trước khi điều chỉnh các triệu chứng trầm cảm, không liên quan đáng kể đến sự hài lòng với cuộc sống.

Nhìn chung, các loại thực phẩm khác nhau có tác động khác nhau đến hạnh phúc tích cực, trong đó trái cây và rau củ có liên hệ mạnh nhất.

Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo

Nghiên cứu có những hạn chế:

• Dựa vào báo cáo của người tham gia, có thể dẫn đến sai lệch hồi tưởng.

• Dữ liệu về chế độ ăn uống chỉ từ hai bảng câu hỏi 24 giờ.

• Hầu hết người tham gia là người da trắng, trung niên và cao tuổi, nên chưa rõ kết quả áp dụng cho người trẻ hoặc các nền văn hóa khác.

• Lượng PUFA thấp và dưới một nửa số người ăn cá, ảnh hưởng khả năng xác định mối liên hệ.

Nghiên cứu này là cắt ngang, chưa xác định được quan hệ nguyên nhân – kết quả: chưa rõ việc ăn nhiều thực phẩm này làm tăng hạnh phúc hay hạnh phúc cao hơn dẫn đến lựa chọn thực phẩm lành mạnh hơn.

Hướng đi tương lai

Các nhà nghiên cứu đề xuất:

• Thử nghiệm lâm sàng và nghiên cứu can thiệp, tăng tiêu thụ trái cây, rau củ, cá, chất béo không bão hòa đa và theo dõi thay đổi sức khỏe tinh thần theo thời gian.

• Nghiên cứu theo chiều dọc để xác định hướng mối quan hệ giữa chế độ ăn và sức khỏe tinh thần.

• Nghiên cứu xuyên văn hóa để xem mối liên hệ này có tồn tại ở các quốc gia và nền văn hóa khác không.

Bạn có phải là những gì bạn ăn?

Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục dinh dưỡng sớm, đặc biệt đối với người cao tuổi. Việc tăng cường tiêu thụ các thực phẩm lành mạnh như trái cây, rau củ, cá và chất béo tốt có thể đóng vai trò:

• Thúc đẩy sức khỏe tâm lý tích cực

• Phòng ngừa suy giảm sức khỏe tinh thần

Các chuyên gia nhấn mạnh: cải thiện chế độ ăn uống bên cạnh phương pháp điều trị tiêu chuẩn có thể mang lại lợi ích đáng kể. Câu nói “Bạn là những gì bạn ăn” vẫn đúng: chế độ ăn uống ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần.

Bệnh viện An Sinh
Sức khỏe và hạnh phúc của gia đình bạn
(Nguồn tham khảo: Medicalnewstoday)