Lo lắng sinh thái (eco-anxiety) là cảm giác sợ hãi hoặc bất an trước những tổn hại môi trường và thảm họa sinh thái. Nỗi lo này thường bắt nguồn từ tình trạng môi trường hiện tại và những dự báo nghiêm trọng về biến đổi khí hậu do con người gây ra.

Theo một khảo sát toàn quốc tại Mỹ vào năm 2018, gần 70% người dân bày tỏ sự lo ngại về biến đổi khí hậu và khoảng 51% cảm thấy bất lực trước các vấn đề môi trường. Nỗi lo này có thể phát sinh từ việc chứng kiến thời tiết khắc nghiệt, mất an toàn về nơi ở, sinh kế, hoặc lo lắng cho tương lai của thế hệ sau.

Lo lắng sinh thái hiện chưa được phân loại là một chẩn đoán y khoa chính thức trong Sổ tay chẩn đoán các rối loạn tâm thần (DSM-5). Tuy nhiên, các chuyên gia tâm lý và bác sĩ đã thừa nhận đây là một phản ứng tâm lý có thật, đặc biệt trong lĩnh vực tâm lý sinh thái – nơi nghiên cứu mối liên hệ giữa tâm trạng con người và thiên nhiên.

Các biểu hiện thường gặp của lo lắng sinh thái bao gồm cảm giác bất lực, buồn bã, tức giận, trầm cảm, rối loạn lo âu, hoặc cảm giác bị tách rời khỏi cộng đồng và môi trường xung quanh. Những ảnh hưởng này không chỉ giới hạn về mặt tinh thần mà còn có thể góp phần làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, huyết áp cao hoặc mất ngủ.

Một số nhóm người dễ bị ảnh hưởng hơn bởi lo lắng sinh thái như người sống ở khu vực ven biển, vùng chịu thiên tai thường xuyên, cộng đồng bản địa, người làm trong lĩnh vực môi trường, ứng cứu khẩn cấp, hoặc người đã có tiền sử bệnh lý tâm thần. Trẻ em, thanh thiếu niên, người cao tuổi và những người có thu nhập thấp cũng nằm trong nhóm dễ bị tổn thương hơn.

Nếu bạn cảm thấy lo lắng về môi trường ảnh hưởng đến chất lượng sống, khả năng làm việc hoặc chăm sóc bản thân, hãy cân nhắc gặp bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia trị liệu tâm lý. Ngày càng nhiều chuyên gia được đào tạo để hỗ trợ người dân đối mặt với những ảnh hưởng tinh thần từ biến đổi khí hậu.

Một số cách kiểm soát lo lắng sinh thái bao gồm duy trì hành động tích cực vì môi trường như thay đổi thói quen tiêu dùng, tái chế, ăn uống bền vững, tình nguyện cùng cộng đồng. Giáo dục bản thân bằng cách tìm hiểu thông tin từ các nguồn đáng tin cậy cũng giúp xây dựng niềm tin và sự chủ động, thay vì để nỗi sợ lấn át.

Việc rèn luyện khả năng phục hồi tinh thần – nghĩa là tin tưởng vào khả năng thích nghi của bản thân – cũng rất quan trọng. Duy trì mối quan hệ xã hội tích cực, thiết lập mục tiêu nhỏ có thể đạt được, chăm sóc bản thân, duy trì thái độ lạc quan và tìm kiếm sự kết nối với thiên nhiên đều giúp cải thiện đáng kể trạng thái tâm lý.

Tập thể dục, đi bộ ngoài trời, thiền, cắt giảm thời gian tiếp xúc với tin tức tiêu cực, và ngắt kết nối tạm thời với mạng xã hội cũng là những phương pháp hữu ích để giảm lo âu.

Trong trường hợp lo lắng sinh thái nghiêm trọng không thể tự kiểm soát, bạn nên tìm đến sự giúp đỡ từ chuyên gia. Các tổ chức như Liên minh Tâm lý học Khí hậu hiện đang cung cấp hỗ trợ trực tuyến, qua điện thoại hoặc gặp mặt để giúp đỡ cá nhân hoặc nhóm người đang gặp khủng hoảng tinh thần liên quan đến môi trường.

Mặc dù lo lắng sinh thái không phải là bệnh lý chính thức, nhưng nó phản ánh một nhu cầu cấp thiết trong xã hội hiện đại – nhu cầu được lắng nghe, hỗ trợ và hành động để bảo vệ môi trường sống. Việc nhìn nhận và chủ động điều chỉnh cảm xúc, hành vi là bước đầu quan trọng trong hành trình xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh và bền vững hơn.

Bệnh viện An Sinh
(Nguồn tham khảo: Medicalnewstoday)
Sức khỏe và hạnh phúc của gia đình bạn